Những Lỗi Thường Gặp Khi Quét 3D – Nguyên Nhân, Hậu Quả Và Cách Phòng Tránh

Công nghệ quét 3D laser (3D Laser Scanning) đang trở thành công cụ không thể thiếu trong các lĩnh vực xây dựng, kiến trúc, bảo tồn di sản và công nghiệp. Với khả năng ghi lại hàng triệu điểm dữ liệu chính xác trong thời gian ngắn, quét 3D mang lại nhiều lợi ích vượt trội như giảm thời gian khảo sát, tăng độ chính xác, hỗ trợ thiết kế và kiểm tra thi công.

Tuy nhiên, nếu không được thực hiện đúng kỹ thuật và quy trình, quá trình quét 3D có thể phát sinh những lỗi nghiêm trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ kết quả dự án. Qua bài viết này VMT SOLUTIONS sẽ phân tích những lỗi thường gặp khi quét 3D, nguyên nhân, hậu quả và cách phòng tránh để giúp bạn tối ưu hiệu quả của công nghệ hiện đại này.

Tổng quan quy trình quét 3D

Trước khi tìm hiểu các lỗi phổ biến, cần nắm rõ các bước chính trong một quy trình quét 3D hoàn chỉnh:

1. Khảo sát hiện trường: Đánh giá vị trí đặt thiết bị, môi trường ánh sáng, vật cản…
2. Đặt máy và hiệu chỉnh: Căn chỉnh độ cao, phương vị, đảm bảo vùng nhìn tối ưu.
3. Quét thực tế: Ghi nhận dữ liệu từ nhiều trạm quét.
4. Đăng ký (Registration): Ghép các dữ liệu quét thành một tập hợp thống nhất.
5. Xử lý point cloud: Lọc nhiễu, tách lớp, dựng mô hình 3D hoặc bản vẽ as-built.
6. Kiểm tra và bàn giao dữ liệu: Đảm bảo đầu ra đúng yêu cầu kỹ thuật và phần mềm.

Sai sót có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào trong quy trình này nếu không kiểm soát tốt.

Những lỗi thường gặp khi quét 3D

1. Lỗi trong khâu chuẩn bị hiện trường

❌ Không khảo sát mặt bằng trước khi quét

Việc không khảo sát sơ bộ hiện trường dễ dẫn đến đặt máy ở vị trí bị che khuất, bỏ sót khu vực quan trọng hoặc không lường trước các yếu tố gây nhiễu như ánh sáng phản chiếu, bề mặt kính, nước…

❌ Thiếu phương án dự phòng

Trong một số môi trường phức tạp (công trình đang thi công, hầm ngầm…), nếu không chuẩn bị đủ pin, thẻ nhớ, chân máy, thiết bị hỗ trợ… sẽ làm gián đoạn hoặc làm sai lệch toàn bộ buổi quét.

2. Lỗi khi đặt và hiệu chuẩn máy quét

❌ Đặt máy sai vị trí, góc quét không tối ưu

Một trong những lỗi phổ biến nhất là bố trí trạm quét không đủ bao phủ không gian, hoặc đặt quá sát vật thể dẫn đến mất dữ liệu. Góc đặt máy không đúng cũng gây sai lệch hình học.

❌ Không hiệu chuẩn thiết bị

Máy quét laser cần được kiểm tra định kỳ về độ chính xác. Việc sử dụng thiết bị bị lệch chuẩn hoặc cảm biến không đồng đều sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến dữ liệu thu được.

3. Lỗi khi thực hiện quét

❌ Quét thiếu vùng, mất dữ liệu

Nếu người vận hành không kiểm tra kỹ vùng bao phủ giữa các trạm quét, rất dễ xảy ra hiện tượng lỗ dữ liệu (missing data) ở những khu vực khuất như góc trần, trụ, hoặc sau vật chắn.

❌ Nhiễu do chuyển động trong quá trình quét

Người đi lại, xe chạy, ánh sáng thay đổi… có thể tạo ra các đốm dữ liệu sai lệch, gọi là noise points. Nếu không xử lý sau quét, những nhiễu này sẽ gây khó khăn trong dựng mô hình.

❌ Thiết lập sai thông số kỹ thuật

Thông số như độ phân giải (resolution), khoảng cách điểm (point spacing), tần số quét nếu không phù hợp với loại công trình sẽ gây thừa hoặc thiếu dữ liệu, làm chậm quá trình xử lý.

4. Lỗi trong quá trình đăng ký dữ liệu (registration)

❌ Sử dụng quá ít điểm kiểm soát

Registration là quá trình ghép nối các point cloud từ nhiều vị trí quét. Nếu không đặt đủ điểm target hoặc không nhận diện đủ feature tương đồng, dữ liệu sẽ bị lệch hoặc không ghép được.

❌ Không kiểm tra sai lệch giữa các lần quét

Việc bỏ qua bước kiểm tra sai số sau registration khiến các đoạn dữ liệu bị lệch trục, nghiêng hoặc co giãn, gây sai số toàn mô hình.

5. Lỗi khi xử lý dữ liệu point cloud

❌ Không lọc nhiễu và tối ưu dữ liệu

Point cloud nguyên bản rất nặng (có thể hàng trăm triệu điểm). Nếu không xử lý lọc nhiễu, tách lớp, giảm mật độ hợp lý, sẽ gây khó khăn khi dựng mô hình hoặc nhập vào phần mềm BIM.

❌ Sai sót khi dựng mô hình từ point cloud

Một số phần mềm dựng mô hình tự động nhưng lại có giới hạn khi nhận diện vật thể cong, nghiêng hoặc cấu trúc phi truyền thống. Việc quá phụ thuộc vào AI mà không kiểm tra lại có thể dẫn đến bản vẽ sai lệch.

6. Lỗi khi kiểm tra và bàn giao

❌ Không kiểm định mô hình theo tiêu chuẩn

Dữ liệu cuối cùng cần kiểm tra các yếu tố: độ lệch, định dạng file, hệ trục tọa độ, metadata… Việc bỏ qua bước kiểm định khiến dữ liệu khó tích hợp với phần mềm thiết kế hoặc BIM.

❌ Bàn giao không đúng yêu cầu khách hàng

Mỗi khách hàng có thể yêu cầu định dạng file khác nhau: .e57, .rcs, .ifc, .rvt, .dwg… Việc bàn giao thiếu hoặc sai định dạng sẽ khiến khách phải yêu cầu chỉnh sửa lại, ảnh hưởng đến tiến độ dự án.

Hậu quả khi mắc lỗi trong quét 3D

Dưới đây là một số hậu quả nghiêm trọng nếu không phát hiện và xử lý lỗi sớm:

• Sai số trong thiết kế: Mô hình BIM hoặc bản vẽ hiện trạng bị sai sẽ kéo theo sai sót trong thiết kế, gia công và thi công.
• Phát sinh chi phí làm lại: Việc quét lại hoặc dựng lại mô hình tốn kém nhiều thời gian và chi phí.
• Trễ tiến độ dự án: Giao sai dữ liệu ảnh hưởng đến toàn bộ timeline của đơn vị thiết kế hoặc nhà thầu.
• Giảm uy tín chuyên môn: Lỗi kỹ thuật sẽ làm giảm niềm tin của khách hàng, đặc biệt trong các dự án lớn.

Cách hạn chế và phòng tránh lỗi khi quét 3D

Để đảm bảo chất lượng và độ tin cậy của dữ liệu quét 3D, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

✅ Chuẩn bị kỹ trước khi quét

• Khảo sát hiện trường chi tiết, lập sơ đồ trạm quét.
• Dự phòng thiết bị, pin, thẻ nhớ và kịch bản xử lý khi có sự cố.

✅ Kiểm tra và hiệu chuẩn thiết bị

• Kiểm tra laser, cảm biến, bộ điều khiển trước mỗi dự án.
• Thực hiện test quét mẫu để đánh giá chất lượng.

✅ Quản lý quy trình chặt chẽ

• Tuân thủ quy trình 6 bước chuẩn (đã nêu ở phần II).
• Đặt quy chuẩn cho naming, tọa độ, metadata từ đầu.

✅ Kiểm tra chéo và nghiệm thu

• Sử dụng phần mềm chuyên dụng để kiểm định mô hình.
• Giao chéo giữa kỹ thuật và QA để kiểm soát chất lượng.

Dịch vụ quét 3D chính xác & chuyên nghiệp từ VMT Solutions

Tại VMT Solutions, chúng tôi hiểu rằng độ chính xác trong từng milimet dữ liệu quét 3D là yếu tố quyết định sự thành công của cả dự án. Với đội ngũ kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, thiết bị hiện đại và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, chúng tôi cam kết loại bỏ tối đa các lỗi thường gặp khi quét 3D ngay từ giai đoạn khảo sát ban đầu đến khi bàn giao dữ liệu.

Chúng tôi không chỉ cung cấp dữ liệu point cloud, mà còn hỗ trợ đầy đủ các dịch vụ: dựng mô hình BIM, tạo bản vẽ hiện trạng as-built, tích hợp với các phần mềm Revit, Archicad, AutoCAD… phù hợp cho mọi loại công trình – từ nhà ở dân dụng, nhà xưởng công nghiệp đến công trình hạ tầng và di sản kiến trúc.

Liên hệ VMT Solutions để được tư vấn và nhận giải pháp quét 3D phù hợp, chính xác và tiết kiệm nhất cho dự án của bạn.